Uzaylı yaşamını bulmak için en iyi yer burası olabilir
Bilim insanları ilk kez Jüpiter’in en büyük dördüncü uydusu Europa’da karbondioksit (CO2) buldu. Dünya’da bol miktarda bulunan kimyasal bileşik, NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu tarafından ayın donmuş yüzeyinde tespit edildi.
Bu bileşik, buzlu kabuğunun altında var olduğu düşünülen uçsuz bucaksız okyanustan kaynaklanıyor olabilir ve yaşam formları tarafından üretilmiş olma ihtimali kesinlikle göz ardı edilmiyor. CO2, en azından gezegenimizde tüm canlılar için temel karbon kaynağı olması sebebiyle yaşamın temel yapı taşlarından biri olarak biliniyor.
Europa, Dünya ve Satürn’ün uydusu Enceladus ile birlikte Güneş sistemimizde sıvı su bulunan birkaç yerden biri olarak tanımlanıyor ve bu da astrobiyologlar için önemli bir ilgi odağı olmasını sağlıyor. Ayın yaklaşık 16 kilometre kalınlığında olduğu düşünülen yüzey kabuğunun altında yaşam varsa, aşırı soğuk ortamlarda hayatta kalabilecek şekilde gelişmiş olması muhtemel. Bu yaşam formları, çıplak insan gözüyle görülemeyen “ekstremofil” mikroplar gibi çok küçük canlılar olabilir.
Araştırmacılar yeni sonuçlarını Science dergisinde iki ayrı çalışmada yayınladılar.
NASA’nın Greenbelt – Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Geronimo Villanueva, “Dünyada yaşam kimyasal çeşitliliği sever, ne kadar çok çeşitlilik varsa o kadar iyidir” diyor ve devam ediyor: “Europa okyanusunun kimyasını anlamak, onun bildiğimiz şekliyle yaşama düşman olup olmadığını veya yaşam için iyi bir yer olup olmadığını belirlememize yardımcı olacaktır.”
Bilim insanları, Europa’nın buzlu yüzeyinin altında, Dünya’nın küresel okyanusunun yaklaşık iki katı kadar su içeren bir tuzlu su okyanusunun gizlendiğinden neredeyse emin. Ancak bu gizli okyanusun yaşamı destekleyecek doğru kimyasal elementlere sahip olup olmadığını belirlemek kolay değil.
Webb teleskopunun yakın kızılötesi spektrometresi olan NIRSpec, sıcaklık, kütle ve kimyasal bileşim dahil olmak üzere özellikleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için 100’den fazla nesnenin yakın kızılötesi spektrumunu aynı anda ölçebiliyor. ABD’li araştırmacılar, bir cevap bulmak amacıyla Europa’nın yüzeyindeki CO2’nin haritasını çıkarmak için NIRSpec’ten elde edilen verileri kullandılar. En fazla CO2, çok sayıda “kaos arazisinin” (pürüzlü sırtlar ve çatlakların olduğu alanlar) bulunduğu Tara Regio adı verilen 1.800 kilometre genişliğinde bir alanda bulunuyordu.
Bozulmuş yüzey buzu, yüzey altı okyanusu ile bu buzlu dış kabuk arasında bir malzeme alışverişi olduğunu gösteriyor. Kaos arazisini tam olarak neyin yarattığı tam olarak anlaşılmış değil, ancak bir teoriye göre okyanustan gelen sıcak su yükselerek yüzeydeki buzları eritiyor ve bu buzlar zamanla yeniden donarak yeni düzensiz kayalıklara dönüşüyor.
Bilim insanları CO2’nin aşağıdaki okyanustan başka bir yerden, örneğin aya düşen bir göktaşı ile taşınarak geldiğini düşünmüyor. Ancak araştırmacılar, karbonun gezegenin iç kısmından kaya benzeri karbonat mineralleri olarak geldiğini ve bu minerallerin daha sonra parçalanarak CO2’ye dönüşmüş olabileceğini de belirtiyor.
Cornell Üniversitesi’nden gezegen bilimci ve çalışmanın baş yazarı Samantha Trumbo, AFP ile yaptığı görüşmede karbonun “sonuçta iç kısımdan, muhtemelen iç okyanustan türetildiğini” söyledi.
James Webb’den önce benzer uzay araştırmalarını üstlenen Hubble Uzay Teleskobu’ndan yapılan daha önceki gözlemler de, Tara Regio’da okyanustan türetilmiş tuza dair kanıtlar olduğunu gösteriyor. Bu, bölgenin Europa’nın geri kalan lekeli beyaz ovalarına göre önemli ölçüde daha sarı gözükmesine sebep oluyor.
Ayrıca uzmanlar, ayın yüzeyinden çıkan su bulutları veya uçucu gazlar bulmayı umuyorlardı ancak böyle bir tespit yapılmadı. Europa’nın buzlu katmanının altında ne olduğunu kesin olarak belirlemek, bir keşif aracının aya inmesini ve onu delmesini gerektirebilir.
Yine de, yakın gelecekte ayın temel yapısı hakkında daha fazla bilgi etmemiz mümkün olabilir. İki büyük uzay görevi, Europa’ya ve onun gizemli okyanusuna daha yakından bakmayı planlıyor. Ancak bu iki görev de yörünge araçlarını içerecek ve iniş yapmayacak.
Avrupa Uzay Ajansı’nın Jüpiter ay sondası Juice Nisan ayında fırlatılacakken, NASA’nın Europa Clipper görevinin Ekim 2024’te fırlatılması planlanıyor.
