Yüksek enflasyon TL’nin değerinde ve vatandaşın alım gücünde büyük düşüşler yaratırken, piyasadaki en büyük banknotlar olan 200 ve 100 TL gibi büyük kupürlü paraların vatandaşların cebindeki payı da artış kaydetti. Türkiye’de aylık enflasyonun 2019’un Ocak ayından bu yana kesintisiz bir şekilde yükselmesiyle, yıllık enflasyon ağustos ayında yüzde 60’a dayanmıştı. TL’nin değerindeki erime ile birlikte 2009’da çıktığı zaman 132 dolara karşılık gelen 200 lira ile artık sadece 7.3 dolar alınabilirken, hayat pahalılığı karşısında madeni paraların piyasadan çekilmesi ile 50 TL 5 lira gibi algılanmaya başlandı.
200 liralık banknotlar dolaşımdaki paranın yüzde 65’ini buldu.
PAZAR ALIŞVERİŞİ 5’E KATLANDI
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Ekonomist Uğur Civelek, büyük kupürlü banknotlardaki artışı “Türkiye’de kötüye gidişin resmi” olarak yorumladı. Türkiye’nin 7-8 yıldır enflasyon sorunuyla boğuştuğunu ve eskiden 300 liraya yapılan pazar alışverişinin artık 1.500 lirayı aştığını belirten Civelek, “Artık madeni para kullanılmıyor. 50 lira ise yeni 5 lira gibi algılanıyor. Büyük kupürlü paralardaki artış rekor kıran kredi kartı harcamalarına rağmen gerçekleşiyor” dedi.
Ekonomist Civelek, bir süredir konuşulan ancak iktidarın adım atmaktan kaçındığı daha büyük kupürlü banknotların ihtiyaç haline geldiğini vurguladıktan sonra şöyle devam etti: “Ancak iktidar bu durumun yanlış anlaşılacağını, kendileri yıllarca paradan atılan altı sıfırı konuştuğu için aleyhinde kullanılabileceğini bildiği için yerel seçimlerden önce adım atmaz.” Banknotların tutar büyüklüğünde bakıldığında ise 200 ve 100 liranın toplam emisyondaki payı, ağustos ayında yüzde 92.5’e çıktı. 200 liralık banknotların toplam büyüklüğü 285.9 milyar dolara ulaştı.
1.5 milyar adedi geçti
Merkez Bankası’nın ağustos ayı verilerine göre piyasadaki en büyük iki banknot olan 200 ve 100 liranın adet bakımından toplam emisyondaki payı yüzde 62.8’e çıktı. Emisyon verilerinin düzenli olarak paylaşılmaya başlandığı 2011 yılının şubat ayında en büyük iki banknotun payı yüzde 26, faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’de ise yüzde 53 seviyesindeydi. 200 liralık banknotların adedi, 2022’nin mart ayında 500 milyon lirayı, 2023’ün şubat ayında 1 milyar lirayı aştıktan sonra haziran ayında 1.5 milyar lira eşiğini de geçmişti.
